Deze week heb ik ervaren hoe je kunt exploreren in de groepsdynamiek. Met een groep ervaren coaches en experts op het gebied van groepsdynamiek ben ik in een finca middenin de heuvels op Ibiza een week lang bezig geweest met de dynamiek van een groep en hoe je hier als ondernemer mee omgaat. Mijn ontdekkingen deel ik graag met je. Want hoe kom je tot de ultieme fase van de groepsdynamiek, het zelfsturend team?
Nu hoor ik je denken: de ultieme fase van de groepsdynamiek? Ik zal je even meenemen in de theorie. Groepsdynamiek gaat om het verbinden van mensen tot een team met gezamenlijke en gedeelde doelstellingen en focus. Om daar te komen onderscheiden we in de groepsdynamica 4 achtereenvolgende fases:
- In de vluchtfase (1) is de groep gericht op zijn eigen taak en zeer afhankelijk van zijn leider.
- Er is al wat meer afstemming van taken die plaatsvinden vanuit de subgroepen in de vechtfase (2). Hierdoor kunnen wel verschillen en dus onenigheid ontstaan.
- Dan is er vaak behoefte aan de samenfase (3) waarbij de groep resultaatverantwoordelijk wordt voor het eigen systeem en een eenheid wil zijn.
- In de laatste werkfase (4) is de groep ook daadwerkelijk resultaatverantwoordelijk en zelfsturend. Deze groep werkt vanuit de realiteit dat alles er mag zijn en mag worden uitgesproken.
Eerste zelfsturende team moet nog opstaan
Als je dit zo leest kun je je voorstellen dat je niet zomaar tot een zelfsturend team komt. Een team dus dat in de werkfase zit, de ultieme fase van samenwerking in de groepsdynamiek. Als teamcoach moet ik het eerste echte zelfsturende team eerlijk gezegd ook nog tegenkomen. En zo velen met mij: in de afgelopen week hebben we het bestaan van zelfsturende teams flink op de proef gesteld.
Zo zijn we er op Ibiza achter gekomen dat het al lastig is om in een week door alle groepsfases te gaan. Meer nog dan de theorie is het gevoel hierbij beslissend. Het kan zomaar gebeuren dat het voelt alsof je samen een fase verder bent doordat je veel meer met elkaar deelt, ook persoonlijke dingen en levenslessen. Maar het betekent alsnog niet dat je al in die samenfase bent aangekomen. Dat kan namelijk jaren duren.
Neem de eerste stap naar verbinding
Laten we daarom beginnen met je team te brengen van de vluchtfase naar de vechtfase. Dat is al een mooi begin om meer naar elkaar te komen, omdat je dan toewerkt naar een fase waar er daadwerkelijk iets gaat gebeuren en/of veranderen.
Dit doe je door het opstellen van krachtenvelden met betrekking tot helpend en belemmerend gedrag. Met deze krachtenvelden verzamel je data die je leren hoe de groep steeds dichter bij elkaar kan komen. Voor elke groep kunnen deze data anders zijn, maar er zijn wel kenmerken te noemen die telkens terugkomen.
Enkele voorbeelden van veelvoorkomend gedrag bij groepen in de vluchtfase: zich niet goed uitspreken, geen duidelijke vragen stellen, geen heldere werkafspraken maken of zich niet aan de werkafspraken houden, aannames doen en deze niet checken, de opdracht niet uitvoeren zoals jij bedoelt, of niet vragen wat er wordt bedoeld en daarbij afhaken, praten over het verleden en de toekomst in plaats van in het hier en nu te blijven en het niet uitspreken van behoeftes.
Zoals je wel zult begrijpen is dit totaal niet helpend en zul je, wanneer dit gedrag blijft voortduren, nooit tot een zelfsturend team komen. Oftewel: de werkfase bereiken in de groepsdynamica.
Krachtenvelden tot helpend gedrag opzetten
Om wél stappen te kunnen zetten met je team is het belangrijk om hier krachtenvelden tot helpend gedrag tegenover te zetten. Dus zorgen dat je team zich wel gaat uitspreken, feedback geeft aan elkaar, vanuit gevoel gaat praten in plaats van alleen vanuit inhoud, werkafspraken maakt met elkaar, in het hier en nu praat, actief luistert, aansluit en door bouwt, een verschil inbrengt en aanvoelt of er ruimte is voor het bespreekbaar maken daarvan.
Dit bereik je door middel van oefeningen die je team leren hoe ze dit moeten aanpakken. Aansluiten en weer door bouwen, dat is wat ik met mijn collega-teamcoaches heel vaak heb gedaan. Hieronder vind je een voorbeeldoefening. Probeer het maar eens en laat me weten wat je ervaring is. Succes!
De oefening met de pen
Ga in een groepje van 3 zitten. 1 persoon vertelt een verhaal, persoon 2 vat het verhaal samen en de laatste 3e persoon observeert. Pas als de persoon die zijn verhaal vertelt echt het gevoel heeft dat hij wordt gehoord in zijn verhaal mag de pen overgedragen worden aan de persoon die samenvat. Vaak helpt het als je dezelfde woorden en gebaren gebruikt als de verteller van het verhaal, alleen dan in een verkorte versie.
Yvonne is procesverbeteraar bij DailyLean en gebruikt de Lean-methode om werkgever, werknemer en opdrachtgever te verbinden tot een team met gezamenlijke en gedeelde doelstellingen en focus.